No. 1027.
Woensdag 24 1896.
I2e Jaarg.
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwseh-Vlaanderen
F DIELEMAfl,
De Kieswet.
FEUILLETON
wnsriiii
CdlJHAI\T.
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
per 3 Maanden
50 centfranco per post 60 cent
voor België 80 cent. Afzonderl. numm. 5 ct.
DRUKKER - UITGEVER
AXEL.
/Vdvertentiën van 1 tot 4 regels 25 cent;
voor eiken regel meer 5 cent. Groote letters worden
naar plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterljjk
tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
Iu het overzicht dat het Handelsblad
van de Kamervergadering, waarin de
kieswet werd aangenomen, geeft, wordt
vooral de aandacht gevestigd op de groote
overwinning, die minister Van Houten
persoonlijk daardoor behaalde
Vooral voor den afgevaardigde uit Gro
ningen was het een merkwaardige dag,
het eindpunt van een strijd van jaren.
De beweging ten gunste van kiesrecht
uitbreiding is hier te lande voor een over
wegend deel zijn werk geweest. Meer
dan iemand heeft hij, aanvankelyk nage
noeg alleen, later gesteund door meerderen,
gestreden voor hel toekennen van poli-
tieken invloed van dat gedeelte der werk
liedenklasse, hetwelk zich naar zijne op
vatting tot een gezond bestanddeel van
de maatschappij heeft weten op te werken
Toen echter eenige jaren geleden de
strooming zoo machtig geworden was, dat
zij dreigde te gaan buiten deze grenzen
toen werd voorgesteld eene kiesrechtuit-
breiding, die naar veler oordeel een over-
heerschenden invloed zou verzekeren aan
hen, die zich het meest aangenaam weten
te maken aan dat gedeelte der bevolking
hetwelk behoort tot het proletariaat of
daartoe althans nadert - heeft de heer
Van Houten zich door dezen stroom niet
laten overweldigen. Als een reus heeft
hij er zich recht tegen ingeworpenmet
ongekende krachtsinspanning heeft hij
zich tegen het ontwerp van de vorige
regeering verzet. Juist daarom is de heer
Van Houten bij sommigen zoozeer gehaat
omdat men weet dat het welslagen dezer
oppositie ten slotte toch aan dions krachtige
persoonlijkheid te danken was. Doch nadat
hetgeen hjj en velen met hem een ge
vaar achten, voor het land, voor het
oogenblik was gekeerd, toen de banjir
was geweken, heeft de afgevaardigde mi
nister geworden, getoond, dat hij niet
alleen kracht bezat in net negatieve, doch
dat hij eveneens in staat was de drei
gende wateren in eene veilige bedding
te leiden.
Nog vele woorden te wijden aan de
deugden of gebreken van het aangenomen
wetsontwerp, daarvoor is thans de tijd
voorbij. Moge er gezegd kunnen worden,
dat door de wijsheid van Regeering en
Vertegenwoordiging op 19 Juni 1896 be
sloten werd aan een groot deel van de
Nederlandsche werklieden aandeel te
geven in de politieke leiding van het
land, en dat die daad tot zegen is geweest
voor allen, omdat zoowel de nieuwe als
de oude kiezers door deze daad van ver
trouwen meer dan tot dusverre den ernst
van het toegekende recht inzagen en de
verantwoordelijkheid, die er mede gepaard
gaat, gevoelen.
Uit het Kamer-overzicht van Het
Vaderland
De heeren Van Karnebeek en Staalman
het is wat zonderling die twee iu
één adem te noemen hebben naar
ons voorkomt blyk gegeven van juist
politiek inzicht. Den één ging de wet
te ver, don ander met ver genoeg, maai
de eerste wilde niet medewerken tot
een verwarring stichtende verwerping,
de tweede niet tot een afwijzing van
het mindere, zonder eenige zekerheid
het mindere te kunnen krijgen.
De houding der 17 var. de Borgesius
groep heeft zeker den schijn voor zich
eener onwrikbare consequentie, maar
32
DIT DE
18e EEUW
Verbeeldt u mjjne gemoedsgesteltenis,
toen ik tnjj overtuigde, dat het niemand
anders was, dan de, door mij zoo zeer
gehate monnik van Curzola Deze dood
vijand ontnam mp de nauwelijks herkregene
rust weder, en met de gedachte ain hem
herrezen al de treurige herinneringen van
het verledene weder voor mjjnen geest
en ofschoon alleen gevoel van schuld mijn
gemoed had moeten vei vullen, geraakte ik
geheel in woede, en ademde niets dan
wraak. Thans herinnerde ik mij, dat ik
bij den dood van Dianora plechtig had
besloten, dezen booswicht, zoo ik hem ooit
weder mocht ontmoeten, voor zijne, aan
Dianora gepleegde gruwelen te straffen,
Dit wilde ik thans ten uitvoer brengen
hiertoe gevoelde ik behoefie, en van dit
oogenblik af, besloot ik niet te rusten,
vóór ik hem had wederguvonden en zijn
bloed zag vloeien.
Twee mijner bedienden, welke hem zeer
goed kenden, gat ik last, hem op te
sporenterwijl ik zelf alles aanwendde,
om hem uit te vorschen. Dit was echter
niet gemakkelijk in zulk eene groote, mij
geheel onbekende stad waardoor ik veel
vergeefsche moeite moest doen, en zelts
allengs begon te twijfelen, of ik hem wel
immer zoude wederzien, wauneer, ongeveer
drie weken later, een mijner bedienden
hem bij toeval ontmoette. Hij volgde
hem in een aanzienlijk huis tredend waar
ik, bij nader onderzoek, vernam, dat hij
de rol van biechtvader speelde, terwijl hij
zjjn verbljjt hield in een der atgelegenste ge
deelten der staa. Thans werd er nauw
keurig op hem gepast, en eindelijk ont
moette ik hem op zekeren avoud, terwijl
ik vergezeld was van twee mijner bediend n.
op eene eenzame, afgelegene plaats. Dadel pk
hield ik hem staande, noemie hem bjj
zjjnen naim, en verweet hem, het aan
Dianora gepleegde ge weid, en de schandeljj ke
manier, op welke hjj mij had verraden
waarover ik voldoening van hera eischte
Hij beantwoordde tujj met een belacheu
lach, en wilde zjjnen weg vervolgen, het
welk ik hem ectiler belette. Hierop ge
raakten wp in hdvige woordenwisselingen
en hij dreigde mij, mijne vermetelheid
om hem op den weg te randen, te doen
berouwen, indien ik hem niet dadelijk
ongehinderd zjjnen wog liet vervolge;
Dit vermeerderde mijne woede, en slechts
gehoor gevende aan mijne wraak, trok il.
den degen, en viel hem aau. Hp gebood
mjj, mJh zwaard weder op te steken, en
toch zoudon wij meened, dat zij zich
zeer vergissen, als zij bij de kiezers
die met geestdiift met hen voor Tak's
kiesrecht hebben gestreden, op algemeene
bewondering van hun houding rekenen.
Aanneming onder protest van een
kiesrecht-uitbreiding, zij het volstrekt
geen bevredigende, dan toch een niet
onbelangrijke, ligt op de lijn van hen,
die de finale kiesrechtuitbreiding wenschen
Is het by een stemming alleen te doen
ora een uiting van sympathie of antipathie
voor het aanhangige wetsontwerp, dan
mag men zeggen, dat dit een tamelijk
zuivere stemming is geweest. Alleen
ziet het er voor de wet nog iets leeljjker
uit. Immers vinden de 43, die tegen
stemden, de wet bepaald slecht, ook
onder de 56 voorstemmers zjjn er, die
niet van ganscher harte hun voor uit
brachten, men denke slechts aan den
man, die zijn hoed naar de maan wenschte.
En dat moet dan e6n internationale
wet zijn
Ten slotte
Onbillijk zon 't zijn te beweren, dat de
minister zijn taak over 't geheel niet
talentvol heeft volbracht. Van een Van
Houten is niet anders te wachten, maar
de omstandigheden maakten zijn taak
betrekkelijk gemakkelijk.
Ook het Nieuws van aen Dag betreurt
de aanneming der wet niet.
De kieswet-quaestie moest van de
baan zegt zij onder meer en dit
liefst vóór de troonsbestijging van
Koningin Wilbelmina. Nu eenmaal de
grondwet een uitgebreider kiesrecht toe
stond en net verlangen naar een uitge
breider kiesrecht daaraan een zekere
sanctie ontleende, moest in die richting
thans kon ik mij niet langer weerhouden,
daar ik zjjnen gebiedenden toon niet kon
verdragen, en ik had de laagheid, den
ongewapenden monnik te doorsteken.
Onder de hevigste vervloekingen, welke
hij tegen mij uitbraakte, gaf hjj, badende
in zjjn bloed, binnen weinige oogenblikken
den geest. Ik had mjjue wraak aan hem
bekoeld en verwjjderde mij, terwjjl ik
aan mijne bedienden de zorg overliet, zjjn
lijk te verbergen.
Over het gebeurde nadenkende, zag ik
de grootheid in van deze nieuwe misdaad
welke mjj echter in geenen deele berouwde
doch ik vreesde eenigzins den arm dei
gerechtigheid, waartoe ik aldra ook wezenlijk
eenige reden meende te hebben. Het ljjk
van den monnik was den derden dag ge
vonden, en hjj was reeds vermist, daar hp
niet naar gewoonte verscheen aan het
huis, waar hjj als biechtvader was aan
gesteld. Hier maakte men veel werk van
Uem, daar zijne geslepene tong zeer goed
in staat was, iemand geheel voor zich in
te nemen en toen nu zijn ljjk was ge
vonden, en hij herkend werd voor een
geestelijk persoon, welke geordend was
bemoeide er zicb zjjne gelieele orde niede
om er op aan te dringen, dat de dader
van zulk eene gewelddadigheid, aan een
gewjjd persoon gepleegd, zoude opgespoord
en naar eisch gestraft worden. Overtuig
hoe lichtelyk eene kleinigheid oorzaak
kunde wezen dat de geheele toedracht dei-
zaak aau den dag kwam, en ik als een
een besluit genomen worden. Het aantal
kiezers is nu waarschijnlijk zeer aanzien
lijk uitgebreid. Men kan thans, bevrijd
van de remmende kieswet-questie, lustig
zich wijden aan de behartiging van menig
;ewichtig volksbelang.
Welk beeld de Kamer, door het nieuvse
kiezerskorps afgevaardigd, vertoonen zal
wij zullen moeten afwachten. Wjj
voor ons hopen alles van di« richting,
die de vrijheid der burgers wil waar
borgen op ieder terrein, die voortdurend
strevende ts naar vooruitgang, maar die
van sprongen een alkeer heeft.
Mogen de breeds rijen van nieuwe
kiezers dit eens zijn. Aan de liberale
party nu de taak hun in deze dingen
een helder inzicht te geven.
Wij hebben steeds de meening verde
digd, dat deze wet, onder de gegeven
omstandigheden, ongeveer de beste was
die er zijn kon omdat zij van al die
gegeven omstandigheden was de bij be
nadering meest juist getrokken resultante
zegt het lïtrechtsch Dagbladen zij
vervolgt
Deze richting der matiging schijnt ons
ook in historische ontwikkeling het beste
te passen. En daarom zjjn wij met de
voorloopige aanneming der wet op zich
zelve zeer te vreden.
Men moest de wet wel aannemen.
Volkomen waar. Maar den een gaf zij
te veel, den ander te weinigmet een
slechts weinig minder krachtige verdedi
ging van het eigene, gematigde stand
punt, zoude de wet licht èn van links
èn van rechts ten val gebracht zjjn.
Daarom komt de eer en de lauwer
dezer campagne ten volle toe aan den
minister van Houten.
moordenaar zoude gestraft worden, zoo
besloot ik, Rome te verlaten, zoo spoedig
zulks, zonder opzien te baren, koude ge
schieden, en binnen drie dagen had ik de
stad achter den rug. Ik gevoelde mij in-
tusschen in geen besten staat. De ge
weldige, verschillende aandoeningen, welke
mijne ziel, gedurende een geruimen tijd
bad ondergaan, hadden veel invloed op
mijn lichaam geoefend dan was het liefde
dan haat, wraak of toorn, welke in mijn
binnenste heerschten. Met veel moeite
vervorderde ik dus mjjne reis. Om des
te eerder over de grenzen van den Kerke-
ljjken Staat te komen, bad ik mjjnen weg
over Tivoli genomen, en nauweljjks was
ik in de eerste Napolitaansche stad
Capistrano aangekomen, of ik besloot, hier
een paar dagen uit te rusten, en ver
volgens over Caipi te reizen, van waar ik
eindeljjk in eenen verzwakten staat te
Napels aankwam.
Nauwelijks bevond ik mjj nn te Napels
of mijne ongesteldheid nam hand over
hand toe, en mijne ziekte werd van eenen
zeer ernstigen aard. Bjjna twee maanden
verliepen er, onder hevige koortsen, vóór
dat de geneesheer mij buiten gevaar achtte
en eerst weken daarna mocht ik mij weder
gezond noemen. Wat ik gedurende mijne
ziekte heb geleden, in de uren, in welke
de koorts mjj toeliet, aan uipn zelveu te
denken dit is mjj onmogelijk te beschrjjveu.
Al de misdaden, welke ik gedurende uiyu