mi*; !7sa
Zaterdag Öctober 1895-
Jasrg.
a;x.e l.v
ÉËif :lf;.4p
Nieuws- en Advertentieblad
oöi* ee wsehaaeren.
Fv DIELEMA.M
;V.v:A lié- Buitenland.'
De Nederlandsche Staat en
de Godsdienst.
67. FE'ClLt ETON.
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag'- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
per Maanden
50 cent; franco per post 60 cent;
voor België 80 cent. AfzonderL/nurnm. ct.
DRUKKER UITGEVER
van tot regels 25 cent:
meer cent. Groote letters worden
naar .plaatsruimte berekend.' Plaatsing 3/2 maal.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en rij dagnamiddag TWEE urén
UIT DE PERS.
II. (Slot.)
«Hoe het niet meer dan billijk is, dat
in /een neutralen Staat, elke kerk voor'
zichzelye zorgt, behoeft geen betoog.
Evenzoo schijnt het ons boven 'alle
bedenking verheven, dat,indien de Staat
de kerkgenootschappen subsidieert, dat
verleen van bijstand naar een vasten
maatstaf behoort te geschieden, zóodat
elke bevoorrechting zij buitengesloten.
Heeft de Staat belang bij het voorzien
inkerkelijke behoeften, en mag hij geen
onderscheid maken tusschen de eene en
de andere kerk. dan schiet er voor hem
niéts anders over dan het totaal der ver
leende 'subsidies te vérdeelen over de
verschillende kerkgenootschappen naar
hun zielental, en ook dien kerken, die
thans geen ondersteuning genieten, haar
deèl thuis te 'zénden. Dat zij onbeleefd
genoeg zouden zijn, om de som niét in
ontvangst te willen nemen', gelooven wij
geenszins, nu deze ongevraagde bedeo-
lingxstrekking zou hebben, do belas
tinggelden meer naar billijkheid te be
steden.
Want zooals nu gehandeld wórdt, is
de onbillijkheid al te groot.
Wij hebben erslechts op te wijzen,
datdeIsraëlieten' dié met 32
céhts door den Staat bédeeld wor-
déi), het hunne moeten bijdragen tot het
gehéél van het aan de kerken uit te
kéerén bedrag, zoodat zij, om zelf uit de
Staatskas pl. ƒ,32.000 te ontvangen,
50,000 in het geheel hebben op te 'oren-
NAAR/HET HOOGDUITSCH VAN
aoi<o iMiusii
DOOR
De kandidaat moet heen, waarde Wan
gen, had de opperjacbtraeester gezegd, in
uw en mijn belang. Hij heeft hot nu
eenmaal verstaan,' Constanten in opspraak
te brengen en af wezenden hebben
ongelijk. De jongen is als mijn eigen
kindhg is de zoon uws overleden broe
ders doen wg alzoo wat in ons ver
mogen is. Schuiven wij zgnen vijand
van de baan. Er zijn toch zoovelé scha
pen, welke eenen herder noodig hebben,
geef hem eene pastorie, bescheiden ge
noeg, om zijn overmoed niet te aoen groei
en en ver genoeg, om te verhinderen, dar
hij dagelijks complotten smeedt met dien
schoft van een jood. Mij verplicht ge
daardoor persoonlijk deze noodlottige kan
didaat met'zijne eeuwigdurende klaaglie
deren aanspi aken begint het mij en
de mijnen recht lastig te maken.
Dit was het korte onderhoud, voldoen
de om Werner Lenz de pastorie te ver-
'schaffén, w&amaar hg reeds geruimen tijd
gen; weshalve zij niet alleen hun eigen
subsidie betalen, maar nog 18.000 ter
ondersteuning van de Christelijke kerken
enz. moeten bijdragen.
Nog onbillijker wórdt daarbij met de
Afgescheidenen, de Doleerendèn, en 'de
niet-geloovigen geleefd. Zij, en zij vor
men duizenden zielen, worden tegen hun
zin gedwongen eenige geloofsbelijdenissen
financieel te schragen, zonder-dat zij zelf
voor de hunne, of ter; bevordering hunner
ongeloovige theorien, 'op iets mogen re-
kenen.
Dk kan zoo niet blijven.
Doch hoe hierin verandering te bren
gen, liever gezegddeze geheele bemoei
ing van den Staat met de Kerkte dóen
eindigen?
Men zal geneigd zijn te zeggen een
kerk, welke ook, die niet in staat is in
haar eigen onderhoud te voorzien, heeft
alle reden van bestaan verlenendoor
staatshulp' is zulk een lichaam toch niet
op de been te houden. Hebben de leden
eener kerk zoo weinig voor de vervul
ling van huc eigen godsdienstige be
hoeften over, dat. zij de gelden daarvoor
uoodig weigeren te verstrekken, dan' is
het beter zulk-een kerk te laten uitster
ven, dan haar kunstmatig in het leven
te. houden, en dat nog wel op kosten
van andersdenkenden, ja, van haar te
genstanders zei ven. Een enkele zeer
arme gemeente zal wel eens in een toe
stand verkeeren, die het verleenen van
hulp noodzakelijk maakt, maar dan nog
is de Staat niet het adres waaraan deze
zich heeft te richten de meer vermo
gende broeders en zusters in den geloo
ve behooren in zulk een geval bij to
springen. Immers, indien men nu zelfs
geen geld over heeft 'vóór de ^efobehoef
ten van zijn medegeloovigen, 'wal yoói:
soort van geloof moét men dan aankle
ven
Toch. is hët voor dep Staat niét ver
dedigbaar, zich op eënmaalTe^onttrekkén,.
Hij heeft in vroegeren. tijd, toen andere
denkbeelden óver de verhouding van
Staat Kerk, anderefechtsbégipseleh.
hèerschtën; de kerken aan gewend' op
hém te stounen, en een plotseling ver
breken van den band zou voor "eén be-
betrekkelijk grootaantal personen zeer
treurige gevojgen hebban. Rééds/öé meest
gewone humaniteit zou verbieden aan
de kerkelijke pensioenen t'e raken, althans,
van hen, die in liet vooruitzicht daarop'
Zich aan kerkelijke ambten hebben ge
wijd Plet schijnt daarom wenschelijk,
den band niet op eens'të yérbrokeh, maar'
hem door dentijd te doen „verslijten;
zóodat het aabtal pérsonén dat uithoofde,
van kerkelijk dienstwerk door den Staat
bedeeld werd, steeds afneemt, pochet,
bedrag/ der verstrekte' 'sommen- jaarlijks,
vermindert. Dit echter geldt aiïéi>,
minst van de Sta'atszoi voor tiwqlqgishTi4
onderwijsvoor de inlichting éeyfkerkbe
sturen en voor alle mógelijke/ uiteayen,-
die geschrapt kunnen worden zonder ie
mand zijn brood te ontnemen.
Wij gelooven niet-, ;dat de kerken zei-
ven zich door zulk een hervorming be-
nadeëld zullen achteni Moi eel'niet,/aan
gezien het baai reeds lang verdroten
moet hebben, 'dat in beperkten zin ook
Mephisto's woord op haar van toepas
sing is gebleven, dat zij, een góede maag
hebben, zoódat ook het, onrechtvaardig
verkregen© haar wel bekome.
En materieel zullen zij eiyongetwijfeld
bij winnen. De Afgescheidenen en Do
leerenden hebben reeds het bewijs gele
verd, dat de toestand: der kerketondsen
beter wordt naarmate er-minder gedacht
wordt aan staatshulp. Op de krachts-
ontwikkeling dier vrije kerken, welken
men althans niet verwijten kan, dat zij
vanden Staat gevraagd hebben, wat de
Ned.:i Herv> kerk 'baarheeft onthouden,
moeten vele /andere jalóersch zijn.
Want deze nieuwe kerken hebben in-
derdaad bewezen,; welk; een vermogen
een innigegeloofsovertuiging bezit tot
ontsluitingder beurzen.
Zek?r, het .oplossen van deze quaestse
diesteeds meer een brandende quaestie
gpprdt. zal, veel tijd vorderen, doch hoe
ver, wij ook vaneen begipvan dien ar
beid nog verwijderd zijn, het is nuttig,
meenen wij,de moeilijkheid onder de
oogente zien. en, de openbare meen in
yoortëbereidöG.ï Nu de sociale eischen
steeds grooter worden,^ en. hetonrecht
/der bedeeling/van kerkgenootschappen
met.den, dag.dieper, gevoeldwordt, zal
men tot een herziening der yretgevingen
van het'.subsidiestelsel moeten komen,
in, het welbegrepen/belang van staat,
maafcschappg en kerk.
De Russen zijn uit Parijs vertrokken
Inaar Tpuion, alwaar; de 'president der
Eransc'ne republiek hen heden morgen
-nog een afscheidsbezoek zou. brengen,
;De. feestelijkheden .te Parijs zijn Dins-.
/dagavond besloten niet een gala voorstel-
ding. in de Groote Opera.
Admiraal Avellan, die in. de loge van
'den president had plaats genomen, zoo-
verlangd had. Op een goeden morgen ont
ving hij zijne benoeming tot zielsverzor
ger eener arme visschersgemeente op een
klein eiland aan de kust dér Noordzee.
Hij was hierdoor ten hoogste verrast,
want deze gunst kwam op een oogenbiik,
waarop hg het minst daarop gehoopt had,
ja hij wist zelfs niet recht, of hij deze
wending van zijn lot wel als een gunst
kon beschouwen, of het vreugde zou zijn
of mismoedigheid, welke ten. slotte de
yerhand zoude hebben in den strijd zijner
gevoelens. Maar zijn wakker en vriende
lijk gemoed kende geen langdurig wan
kelen hij schaamde zich reeds over de
korte neerslachtigheid, welke hem had
aangegrepen, omdat men na zoo menige
verwaarloozing ou misleiding liem het klei
ne onbewoonbaiè eiland als werkkring
had aangewezen deze eenzame afgelegen
plek gronds waar hij, verstooten van al
len omgang met gelijk ontwikkelde men
sehen en beroofd van ieder geestelijk ge
hot voor lang wellicht voor immer
leven moest. Ja, hij schaamde zich want
moest niet juist zijn arbeid het hoogste
zijn voor hemgaf men hem niet een
wel klein, maar dankbaar veld te bear
beiden, was hg op dit arme eiland niét
de eerste eenige, helper 'en vader, on
derwijzer en trooster, als hij het verstond
de harten voor zich te winnen? Mocht
hg aan zichzelven denken, waar hg zoo-,
veel zegen brengen kón en allen léiden
moest
Een/enkel oogenbiik dacht hij er wel
iswaar aan, hoe anders eh hoe scbo.oner
shet zoude zijn, als geliefde vrouw
zijne eenzaamheid opvroolijkte en zijne
zorgen deelde hij dacht aan Esther en
zuchtte. Zij was Rubeneenig vergood!
kind, .Werner wist, dat hij haaryrgheid:
schonk in het geloof en in de liefde, hg
wist, dat de oude jood hem duizendmaal
welkom zoude geheeten hebben als schoon
zoon wanneer hij een anderestudie had
beoefend, welke geen.eenheid,;van geloof-
vau de echtgenooten vordert.Maar, Werr
ner wankelde nietwat bij.eens erkend,
had het doel te zijn van zijn leven, bleef,
hem dierbaar en, als eerste geschiktheid}
tot zijn beroep gaf hij,, het, voor beeld eeri
ner mannelijke en geduldige zelfverloo-
chening.
Zijne afreis .eischte spoed,, want de ge-;
raeente, wachtte den nieuwen leeraar, met
ongeduld en hiermede was iedere befrèk-
king tusschen hem en de bewonersvan
Kettensfsin belet. De v,oor Herbert zoo
lastige berichtgever omtrentMagdalenu's
persoonlijkheid, over haar vroeger «leven,
haar karakter en hare gewoonten, was.
ver gehoeg gescheiden van het opspo-v
ringstalent van den ouden Ruben, hetwelk
graaf Wolf stellig aangewakkerd zoude
hebben de inhoud der bedekte .berichten
welke zjj van tgd tot tgd zónd, .zoude.
niet nagevorscht worden, eene bemidde
ling tusschen Kettenstein -en ..den schilder
was op deze wijze ten minste onmoge
lijk, gemaakt.;!
En dit laatste was gewichtiger, dan Her-
bert vermoedde, want Richards eigen brie-
'ven aan graaf Wolf werden steeds kor
ter er. zeldzamer, in den lósser wordenden
band was niets sterk meer, dan Tberesa's
liefde..
Zoo meende graaf Herbert verstandig
lijk gezorgd te hebben en hij verliet Duitscii
land veel geruster/ dan hij. er in geko
men was. Hartelijke1 betrekkingen waren'
'aangeknoopt tusschen hem zijne ver-
Kvanten, de oom :was :uit zgne kopie te
ruggetrokkenheid 'getreden- en scheen ee
ne werkelijke genegenheid te gevoelen
voor de ri neetp'die hem, trots te veler ld;
gerucht/en^ welke hem vroeger ter o.n'e
gekomen warenvoel degblij kër en ernsti
ger .„toescheen yi dan eens de perj-ic
meestër.;n Hij nam afscheid van hem; goed
gqnsfcig: gezind; met eene-zelfs voor fléi-
bert. aanzienlijke som voor «zijné „uitspan
hingen-'f zooals hij vaderlült -'schértscijd
zeide en mei eené ernstig gemeende uit
nootiiging itot spoedige wederkomst. Had
Theresa gewild; dan. zon deze, schoonzoon';
graaf Wolf géén óngewënschfe 'geweest
zijn. Hij was haar: even boortig, van in-
drukvvekkënde 'pèrsoonlgkhcdd< en dege-
Igk karakter idat door dit' wèlijde'
teleurstelling éoude izignhqit deü' weg ge
ruimd, welke de opperjacbtmeester met
Ui
voor eiken regel
