No. 758.
Zaterdag 20 Augustus 895.
9e Jaarg
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuw sc -Vlaanderen.
DIELEMAN,
ij
Landbouwonderwijs
49 FEUILLETON.
AXEL.
msmt&ifi
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag'- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
per Maanden
50 cent; franco per post 60 cent;
voor België 80 cent. Afzonderl. numrn. ct.
DRUKKER UITGEVER
Advertentie
voor eiken regel
van tot
regels 25 cent;
meer cent. Groote letters worden
naar plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
Te Stiens vergaderde Maandag avond
de commissie van onderwijsbelangen, ten
einde te beraadslagen over eenen op te
richten cursus voor landbouwonderwijs
gedurende den winter.
De beer Rauwerda, die daar de aan
gewezen onderwijzer in dit vak zal wor
den, had hiertoe een plan opgemaakt.
Hij begon met de opmerking te ma
ken, dat een win'tercursus niet het
recbte middel is om de vereiscbte tbo-
orethische landbouwkennis bij de jonge
lui aan te brengen.
De motieven hiervoor vindt men in
zijn artikel. Lager landbouwonderwijs
in de Vragen des Tijds. Wel kunnen
de leerlingen, deelnemende aan den win
tercursus, in het bedrijf hunner ouders
blijven, maar van den cyclus van werk
zaamheden, die elk jaar bij den landbouw
wordt doorloopeu, valt slechts een zeer
klein gedeelte in hoofdzaak alleen
het dorsetsen in de wintermaanden.
Daardoor vervalt ook hier de moge
lijkheid om het theoretisch onderwijs
te geven naar aanleiding van hetgeen er
achtereenvolgens op het veld valt te doen
ten einde den jongen landbouwer te bren
gen tot het nadenken over het hoe en
waarom van zijnen arbeid, telkens wan
neer hij dien mee verricht. Alleen voor
werkzaamheden van de veehouderij zou
dit mogelijk zijn, doch deze hebben ge
deeltelijk (bij zomeistalvoedering alle)
ook in den zomer plaats, zoodat zij in
beide jaargetijden in aansluiting met de
praetijk zouden kunnen worden behan
deld.
Zoolang echter het betere (een cursus
voor het geheele jaar) niet te verkrijgen
is, zal men moeten trachten met het
mindere (een wintercursusj zooveel mo
gelijk het doel te bereiken.
Een eerste voorwaarde voor het slagen
van het theoretisch landbouwonderwijs
acht de heer dat het uitga van cle
praetijk.
In de eerste plaats wil hij eenige ken
nis van de scheikunde aanbrengen. Waü
neer men bedenkt, dat bij eenen goed
geregelden landbouw de grond niets an
ders moet zijn dan een scheikundig la
boratorium, waaraan de boer in goed
koopen vorm allerlei bestanddeelen toe
voegt om er dezelfde grondstoffen door
middel van plant en dier in duurderen
vorm weor uit te voorschijn te halen,
dan moet het indeidaad verbazing wek
ken, dat het gros onzer boeren zich nog
altijd behelpt zonder eenige de minste
kennis van scheikunde.
Er dient niets behandeld te wor
den dan datgene, wat de boer later
zal kunnen toepassen, wat hem in
staat stelt in de praetijk voorkomende
feiten en omstandigheden te begrijpen
en te verklaren.
Het onderwijs in de scheikunde is zeer
gemakkelijk te volgen, omdat het in
hoofdzaak uit niets anders dan proeven
bestaat. Natuurlijk worden reeds daar
bij telkens, wanneer daartoe aanleiding
bestaat, gevolgen aangewezen voor den
landbouw van het hoogste belang.
Wanneer een jongmensch beeft
gezien dat in watei eene groote hoeveel
heid ammoniak kan worden opgelost,
dan zal hij veel gemakkelijker overtuigd
worden dat door het wegvloeien der gier
hem een belangrijk verlies wordt ver
oorzaakt.
Bij deze elementaire scheikunde sluit
zich zeer geleidelijk aan de leer der be
mesting. Zal de boer met vrucht ge
bruik kunnen maken van stalmest en
kunstmest, dan moet hij een goed in
zicht hebben van de redenen, waai om
mest de hoeveelheid van den oog-t kan
vermeerderen.
Als derde punt zou hij willen behan
delen de voedering van het vee. Ook
hier is noodig inz'cht welke stoffen [in
scheikundigen zin) men door middel van
het vee kan voortbrengen, welke stof
fen, uit den plantenwereld afkomstig,
daartoe kunnen dienen en welke ver
anderingen die in het dierlijke lichaam
moeten ondergaan om in vleesch. vet
en melk te worden omgezet. Is daar
van een begrip aanwezig, dan kan veel
beter dan door enkel ervai ing eene doel
matige voedering van het vee geschieden
waarbij met de minste kosten zooveel
mogelijk vleesch, vet of melk voortge
bracht en de meest deugdzame mest ver
kregen wordt.
Bij deze drie onderwerpenelemen
taire scheikunde, bemestingsleer en vee-
voed ering, zou de heer zich het eer
ste halfjaar willen bepalen en hij acht
daarvoor per week vier uren noodig
Hij acht het noodzakelijk, geheel an
ders te werk te gaan dan gewoonlijk in
do leerboeken over landbouwkunde ge
schiedt. Het is hern, na eenige jaren
studie in de boeken, volkomen duidelijk
geworden, waarom de meeste boeien
daarvan tot nog toe heel weinig konden
profiteei en.
De zaak wordt door geleerdo schrijvers
veel te veel als wetenschap behandeld.
Doel van het landbouwonderwijs moet
zijn de stof populair te behandelen.
Voor het onderwijs, zooals hij zich dit
voorstelt, zijn noodigeen aantal een
voudige toeötellen en verschillende che
micaliën tot het doen der proeven. Zon
der dat kan hij zich niet voorstellen,
dat er niets anders dan praatjesmakerij
kan plaats hebben. Hij scnat daarvoor
een bedrag van 50 voor den eersten
cursus ruim voldoende.
Wat nu andere vakken betreft, lezen
taal en rekenen, die kunnen in het ver
volg zeer goed onderwezen worden naar
aanleiding van het landbouwonderwijs.
Lezenhet behandelen op de les van
een stuk uit een werk over landbouw
onderwijs.
Rekenenhet berekenen van de
hoeveelheid plantenvoedsei, die de boer
uit zijner grond neemt, door eenen oogst
van zooveel H.L. tarwe, gerst, aardap
pelen, enz. te verkoopenmest- en voe
derberekeningen, enz.
Taal: het maken van opstellen over
het op de les behandelde,, het verteilen
daarvan enz.
Intusschen zullen de jongelui, die reeds
eene poos de schooljaren achte»' den rug
hebben, daartoe wel niet staat zijn.
Uitbi eidiog en herhaling van wat op
school ten aanzien van rekenen, taal en
lezen geleerd is moet daaraan vooraf
gaan.
Hij acht daarvoor ook uren per week
noodig en komt zoo tot lessen in het
geheel of lessen van uren. Het on
derwijs zou worden gegeven aan leer
lingen onder de 12 jaar.
Ten aanzien hiervan wijst de heer
ook op wat hij schreel in de Vragen des
NAAK HE"' HOOGDJITSCH VAN
QOLO KAïmiJS»
BOOR
De geestelijke stampte met den voet
matelooze woede stond op zijn gelaat te
lezen. Zeide hij dat Ha, hoe valsch, hoe
valschMen had hem niet moeten ver
trouwen, hem zooveel rechten niet moe
ten toekennen. Maar gij spreekt steeds
voor hem mij dunkt, dit is afkomstig uit
een tijd, dien gij, in weerwil van boete
en gebed nog steeds niet ten volle hebt
overwonnen.
Een hooge blos kleurde het gelaat dei
non tot onder haar witten voorhoofdband.
Wat wereldsch was in de gevoelens
van vroeger dagen, dat is reeds lang heen
gegaan, eerwaarde heerwat nog is, dat
durt ik vol vreugde bekennen voor God
en voor Ik sprak graaf Wangeiloh
niet voor, ik maakte slechts daarop op
merkzaam, dat geen wet hem zou kunnen
dwingen tot de bepalingen plie hij met de
doode heeft gemaaktdat geen schrifte
lijke belofte, geen eed is afgelegd, dat
alleen een handdruk en een woord de toe
zegging bezegeld, die hij getrouw bleef
zoo langen, langen tijd. Ik dacht, dat
dit vasthouden aan zijn woord zekerheid
gaf. voor zijne verdere welwillendheid, maai
wij hebben ons misrekend in de grenzen
Dwingen, eerwaarde lieer, daartoe ken
ik hem te goed, dwingen laat hij zich niet
en daarom is er niets mede verloren, maar
wel iets gewonnen, dat tot dusverre de
bezittingen niet ter sprake gekomen zijn.
Hij is bij zijne groote deugden van een
trotscbe, heftige natuur, die nooit vergeet
dat zij zichzelve teugels heeft aangelegd
en welke die teugels zou veischeureu zoo
dra een vreemde hand die zou wijlen aan
trekken. Bij de minste poging daartoe zou
niet alleen het blooster de bezittingen,
maar ook de kerk een ziel verliezen.
Hoe bespraakt zijt gij als het er op
aankomt hem te verdedigen en hoe slim
in het verschoonen van uw eigen ver
zuim, zeide de priester bestraffend. Gij
hadt uwe diepe kennis van het karakter
des graven Wangerloh vroeger moeten
openbaar maken, dan zou meu de leiding
van deze gewichtige aangelegenheid aan
betere handen hebben toeveitronwd.
De non boog het hoofd en zweeg.
Maar zijn hart hangt hartstochtelijk,
hangt zondig aan het kind, zoo begon de
geestelijke weder, Theresa's invloed zal
steeds nog .veikzaam blijven voor het
klooster, als zij den sluier aanneemt.
Daar het een schenkingsakte is, die de
graaf heeft doen uitvaardigen en die in
werking treedt, zoodia zijne dochter de
belofte heeft afgelegd, zal die invloed nut
teloos zijn, hernam de overste. Aardsche
goederen zijn alleen te verwachten, als
Theresa het klooster verlaat.
Alzoo een koopprijs, zeide de priester
spottend, een bod voor hare vrijheid, want
anders kunt gij het uitzicht niet betitelen,
dat de graaf grootmoedig geopend heeft
Zuster Angelica trok de schouders op
zoo iets kan het zijn.
Opnieuw hoorde men het toornig stam
pen met een voet, bet is erbarmelijk zoo
overvleugeld te worden, wie kon deuken,
dat hij zoo wanhopig zon zijn, otn zich
dadelijk van al zijne bezittingen le ont
doen. In dit geval is het bijna hetzelfde
wat het meisje beslist.
Een treurig lachje speelde over de lip
pen der overste, ik wenschte, dat zij hier
den vrede zocht.
Maakte hij aanduidingen over de grootte
van het legaat? vroeg de geestelijke ver
der, zonder haar met een antwoord te
verwaardigen.
Neen, hernam de overste, maar hij is
grootmoedig en dankbaarhij zal h"t
klooster niet veigeteu, waar zijn kind
licht der reine leer ontving en haar hart
voor den vader behouden bleef.
Zoo laat dan Theresa beslissen te zijnen
gunste, dat zal nift moeilijk vallen.
Oefen al uwen invloed uit op der. vader,
opdat de juist door genoemde dank
baarheid zich werkdadig toone, breng het;
ook bij Theresa ter sprake, welk een ver
lies het klooster geleden heeft door de
zonden harer moeder. Wat ons nu de
vader onthoudt, geeft dan wellicht naja
ren de doch'er vrijwillig, verondersteld
dat de belangstelling in haar vaderland
en in de plaatsen, waar zij hare jeugd
heeft doorgebracht, diep genoeg is inge
worteld en daarvoor rust de verantwoor
delijkheid op Graaf Wangerloh zal
weldra wederkomen, ik kan do beslissing
niet bijwonen, onze naturen komen niet
overeen Vaarwel zuster Angelica, ik
moet bovendien naar het dal om eene
zieke te gaan bezoeken.
Hjj reikte der overste de hand, waar
over deze zicli boog met een zachten kus
er. verdween op betzelfde oogenblik in
het laurierbosch, dat de kleine deur in
de kerk voor het oog verborg, toen The
resa weder door de deur van het kerkhof
te voorschijn kwam.
Zij was jong en gelukkig, zij kende
noch den dood, noch zijne verschrikkin
gen en had nog niemand verloren van
hen, die zij liefhad oi kende, want zij
was pas vijf jaar oud, toen men de
laatste non hier ten grave droeg. Daar
om was het kleine kerkhof haar geen
plaats der weemoed of der smarte, alleen
een plaats der ïuate eo heldere vroolijk-
heid was daarom te lezen op het jeugli»
mmm
Cu
sym
