8e Jaarg.
i\o. 043.
Woensdag 21 September 1802.
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeen wscli - V laauderen.
F. DIELEMAN,
llit de Pers.
FEUILLETON.
De Roede Board'
AXELSCHE
COURANT.
Dit Blad verschijnt eiken Diusda»- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
per 3 Maanden
50 centfranco per post 60 cent
voor België 80 cent. Afzonderl. numm. 5 ct.
DRUKKER - UITGEVER
AXEL.
Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 cent
voor eiken regel meer 5 cent. Groote letters worden
naar plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterljjk
tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
De Figaro heelt door den heer Huret
eene enquête doen instellen naar de
heerschende meeningen omtrent de so
ciale quaestie, waarover deze heer ver
schillende gewichtige personen is gaan
interviewen, onder anderen baron Al
pbonse de Rothschild, dien hij op zijn
kasteel Deux-Rives aan zee bezocht.
De Figaro gaf een uitvoerig en aan
genaam relaas van bet onderhoud dat Hu
ret met dezen machtigen kapitalist hield
die met levendige belangstelling zat te
luisteren naar de uiteenzetting van het
plan der enquête, al trekkende aan een
sigaar, die niet goed aan was.
Ten slotte schudde de baron het hoofd
en zei„Er bestaat geen crisis op dit
oogenblikik tenminste geloof niet aan
zulk een crisis. Er zijn tijdelijke crisis
sen geweest, die door een ongelukkigen
samenloop van omstandigheden verooi
zaakt werden, zooals die van het huis
Baring, maar de algemeene toestand in
Europa is niet veranderd en is ook op
het oogenblik volstrekt ni6t ongunstig.
„Maar men spreekt toch van een al
gemeene ontevredenheid, die zich van
de arbeidersklasse zou hebben meester
gemaakt en zich uit in een socialistische
strooming, die meer en meer dreigend
wordt."
Ik voor mij geloof met aan deze ar
beidersbeweging. Ik ben overtuigd dat
de arbeiders, ik spreek hier natuurlijk
in het algemeen, met hun lot zeer te
vreden zijn, dat zij met het zoogenaam
de socialisme volstrekt niet op hebben
en er zich ook niet mee afgeven. Ze
ker, er zijn onruststokers, die zoo veel
Beier was zeer verontwaardigd, verzocht
met allen ernst van dergelijke or.teerende
toespelingen verschoond te blijven en
eischte driftig te weten, waarom zij zich
in hechtenis bevonden.
De rechter van instructie voldeed echter
niet aan zjjn verlangen, en voor ditmaal
bleven de beide vrienden weer gescheiden.
Den volgenden dag had het verhoor
weer met denzelfden uitslag plaats, alleen
verlangde de rechter nu de adressen te
weten van allen, die bij de veroordeeling
van den roover aanwezig geweest waren.
Dat was nu echter eene zeer netelige
zaakvooreerst wisten geen van beiden
ook maar een enkelen naam van degenen,
die hun stuk land hadden overgenomen,
en ten anderen moesten dezen al lang den
grond bewerkt en zich ergens anders ge
vestigd hebben ja, ze wisten niet eens
of hunne oude kameraden, de Pommeraan
en de Sileziër nog in San Francisco woon
den en het allerminst konden zjj hun
adres opgeven.
Het onderzoek duurde dus geruimen tijd,
daar beiden bleven bij hetgetn zij het
eerst gezegd hadden en de rechter hen
niet op het rechte spoor bracht, met he
trekking tot het horloge.
mogelijk leven zoeken te maken om bun
persoon op den voorgrond te plaatsen,
maar zulke menschen bomen niet in aan
merking, en hebben ook geen invloed op
ordelijke en verstandige werklieden. Want
men moet een zeer scherp onderscheid
tusscben goede en slechte arbeiders ma
ken Zoo is het ongetwijfeld onjuist,
dat de goede werklieden den achtuurs
werkdag verlangen. Die dat verlangen
zijn luiaards of menschen die ongeschikt
zijn voor hnn werk. Zij redeneeren zoo
tien of twaalf uur per dag te moeten
werken is rijkelijk vermoeiend, en er zijn
anderen die meer werk afleveren in den
zelfden tijd en dus meer verdienen la
ten wij die dwingen minder te arbeiden
ons belang en onze luiheid kunnen er
alleen bij winnen. Maar de anderen, de
ernstige en gevestigde huisvaders begrij
pen volstrekt niet, waarom zij verhin
derd moeten worden zooveel te werken
als zij in het belang van hun gezin noo
dig achten.
Neem nu eens aan dat men hen wer
kelijk allen dwingen niet meer dan acht
uren te werken, dan zou het meeren-
deel maar zooveel te langer in de kroeg
zitten Wat denkt gij dat die menschen
anders zouden doen
„Maar er zijn toch theoretici, die de
ophooping van kapitaal in de banden van
enkele weinigen, de zoogenaamde „Hau
te Banque" een gevaar achten, dat kan
leiden tot een omwenteling die een ein
de moet maken aan de heerschapij van
het kapitaal."
►Allereerst heb ik nooit begrepen wat
men verstaat onder „Haute Banque."
Wat zou dat eigenlijk moeten beteeke-
nen, Haute Banque Er zijn menschen
De herfst naderde en nog altijd zaten
de vrienden achter slot en grendel.
Het gerecht had hun wel is waar toe
gestaan bun eten zelf te bekostigen, ook
boeken te lezen en brieven te schrijven,
doch steeds onder toezicht van een be
ambte maar dat was ook alles.
Op zekeren dag had Beier, die niette
genstaande al het gebeurde zijne opge
ruimdheid nog niet verloren had en het
eenzame leven, zoo goed het met een goed
geweten en een zak vol geld mogelijk was,
voortsleepte, trek in eeD gerookte schol en
riep daarom den oppasser.
Al heel spoedig werd hem door het
luikje in de deui eeD flinke visch, netjes
in papier gewinkeld, benevens peper en
zout, een snee brood en eene flesch bier
toegeschoven.
Nadat Beier aan het ontbijt alle eer
bewezen had, stak hjj eene sigaar op en
begon van verveling in de vette courant
te lezen.
Het was een blad van de volkscourant,
waarin juist het nieuws van den dag stond.
In het eerst las hij slechts verstrooid,
plotseling zag hij echter iets dat zijn aan
dacht trok hij las en las een en hetzelf
de bericht wel vijf, zesmaal, de sigaar
was reeds lang uitgegaan en om ustig liep
hij met het vette blad in de hand de
kleine kamer op en neer.
Wel een uur lang had hij zoo geloopen,
steeds met het blad iu de hand eu uu en
die meer geld hebben, en anderen die
minder bezitten, daarmee ia alles gezegd
de een is vandaag rijk en morgen arm,
en de andere omgekeerd, dat wisselt
voortdurend, zoo goed als alle andere
dingen in de natuur. Iedereen staat aan
die wisseling bloot, iedereen, niemand
kan zich beroemen er aan te ontkomen
Zoo is dus die ophooping van kapitaal
eenvoudig in omloop zijnd geld dat als
zoodanig vruchten afwerpthet is het
vermogen der volkeren. Het biedt ge
lijke risico's aan allenmen leent zijn
gold op goed vertrouwen voor zaken en
ondernemingen, die men voor goed houdt
maar die het niet altijd zijn. Dat geldt
evengoed voor de groote als voor de klei
ne kapitalisten. Als men nu het kapi
taal vreesachtig gaat maken, als men
het gaat bedreigen, dan zal hetveidwij-
nen. En als dan de dag komt, dan is
men verloren.
„Dan is men verloren," herhaalde de
baron„ik heb altijd deze vergelijking
gemaakthet kapitaal is als het water;
als gij het met geweld aanvat, als gij
uw hand toeknijpt om het te pakken, dan
loopt het tusschen uw vingers door, het
vlucht weg. Maar wanneer gy bet zacht
aanpakt, als gij een kanaal graaft, kunt
ge het leiden waarheen ge wilt, zonder
dat het u eenige moeite kost. Tast gij
het kapitaal aan, ik herhaal het u, dan
is het met de welvaart van het land ge
daan. Want bet kapitaal is het vermo
gen van een land, het vertegenwoordigt
de werkkracht, het verstand, de spaar
zaamheid, den arbeid der volkeren. Het
kapitaal is de arbeid,"
Hier viel Huret hem in de rede met
de opmerking„Volgens de socialisten
dan half luid lezend eindelijk scheen
hij een vast besluit genomen te hebben.
Hij vouwde het blad zorgvuldig toe,
stak het in zijn zak en klopte den op-
Ik verlang oogenblikkelijk den rechter
te spreken, zeide hij tegen den beambte,
die hem vraagde wat hij begeerde.
Een half uur later werd hij in de ver
hooizaal gebracht.
Nu 1 met dit woord ontving de rechter
van instructie hem glimlachend. Hebt ge
eindelijk besloten eene eerlijke en oprechte
bekentenis af te leggeD?
Het komt er maar op aan, wat u daar
onder verstaat, antwoordde Beier ernstig,
terwijl hij het vette blad papier uit zqn
zak haalde en het geopend den rechter
toereikte. Wil u zoo goed zijn dit be
licht eens in te zien
De rechter nam nu het blad en las half
luid
„Nadat er nu reeds viif jaar verloopen
zijn, schijnt er eindelijk eenig licht te
komen in zake van den op den 5den Mei
187 aan de weduwe van den renteniei
V geboren Seemann in de B. straat
Nr. 5 geplepgden moord.
„Er bevinden zich hier namelijk op dit
oogenblik in hechtenis twee jonge man
nen, die met aanzienlijke geldmiddelen uit
Californië zijn teruggekomen, en waarvan
de een, een zekere Methlow, geboortig uit
G oil up, iu het bezit is van het toenmaals
de arbeid van anderen."
„Met welk recht?" - vioeg de ba-
r0D „ongelukkige uitzonderingen en
onvermijdelijke toevallen daargelaten
heeft in het algemeen ieder een zooda
nig aandeel in het kapitaal, als hem met
oog op zijn verstand,zijn werkkrachten
zijn arbeid toekomt. Dat het toeval of
het geluk soms op het lot der menschen
van invloed is, is zeker! Zonder twjj-
fel worden onwaardigen soms door de
fortuin begunstigd en worden verdien
stelijke menschen misdeeldmaar ook
in dat opzicht heerscht dezelfde wet voor
allen en dit geldt voor alle sporten van
de maatschappelijke ladder. En die ee
nige algemeene wet is de arbeid voor
allen, voor allen zonder onderscheid."
„Wat men op de tegenwoordige orga
nisatie vooral beeft aan te merken is de
omstandigheid dat duizende menschen
hun leven lang arbeiden, om éen enke
len te verryken. De verdeeling is niet
billijk."
Met eenige verheffing van stem ant
woordde de baron Als ze niet billijk
is, als de arbeiders vinden dat zij niet
voldoende betaald worden, dan kunnen
ze immers den arbeid staken, zjj hebben
daatoe het recht, niemand zal hun dat
recht ontzeggen laten ze er gebruik van
maken, wat ze tegenwoordig dan ook
rijkelijk dpen. Maar is het niet natuur
lijk, dat hij die de voornaamste en meest
onmisbare kracht aanbrengt, het kapi
taal en te gelijk zijn kunde en opvoe
ding, zijn talent, organisatie en inventie
zijn kennis en alle krachten van zijn
geest, dat zoo iemand meer oogst en ge-
ontvreemde ouderwetsche gouden heeretj-
horloge Nr. 20.816. Zjjne opgaven, hoe
hij in het bezit er van gekomen is, zjjn
zoo romantisch, dat de meest onpartijdige
beoordeelaar deze inlichtingen niet «Heen
in twijfel trekken moet, maar terstond
moet erkennen, dat ze slechts uitgedacht
zjjn. Niettegenstaande alle aangewende
pogingen om ze de waarheid te doen
spreken, bljjven beide gevangenen hard
nekkig aan hunne eerste opgaven vast
houden, en beroepen zich op een geschrift,
dat zjj den Duitschen consul te New-York
ovei handigd hebben en dat de zaak moet
ophelderen. Naar wjj vernemen, zjjn reeds
sinds geruimen tjjd bij het consulaat te
New-York stappen gedaan, om ot in het
bezit van het bewuste stuk te komen of
deze uitvlucht als leugen te kunnen beti
telen. We zullen niet nalaten deze aan
gelegenheid waarin de geheele bevolking
van Berljjn belangstelt, in 't oog te honden
en hopen onzen lezers binnen kort iets
naders daaromtrent te kunnen mededeelen."
HmEn nu V vraagde de rechter, ter
wijl hjj het blad naast zich op de tafel
lei en de pen opnam.
Ik weet niet, mynheer, begon Beier,
na even gezwegen te hebben, of de wjjze,
waarop gjj tegen mjj en waarschjjnljjk ook
tegen mijn vriend Methlow hebt meenen
te moeten ham leien, gerechtvaardigd en
nog veel minder, of het het juiste middel
was, om in eene zoo donkere en ingewik
kelde zaak licht te brengen.
Wordt vervolgd).
