100
toto#
WOENSDAG
EERSTE BLAD
No. 284;
69e Jaargang'
1931
2 DECEMBER
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen
500
300
150
25
fijt nummer bestaat, met de St. Nicolaas Cement, uit Ifi bladzijden
De Restauratie van het Raadhuis te Veere
Waar moet 'k zijn
Stads- en Provincienieuws
Nationaal Crisis-Comité
STEUNT KRACHTIG
T. MAKSE SAMAIE
deelt elkander nuttige fieschenkenF
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS Voor Vlissingeri en de gemeenten op Walcheren 2.20 per 3 maanden,
franco door het geheele rijk 2.50. Voor België. Duitschland en Frankrijk 3.80. Voor de ove
rige landen bij wekelijksche verzending 1 3.80, met Zondagsblad t 4.75. Afzonderlijke nrs. 5 ct
lip: tal F. Mli DE MIDI li„ WaltM Si-liO, llissiinn. felst. II. Pistutaim66231
ADVERTENTIEPRIJS Van 1—5 regels 1.25iedere regel meer 25 cent. Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct p. regel.Kleine advertentiesbetreffendeHuur enVerhuur.Koop
enVerkcop, Dienstaanbiedingen en-Aanvragen van 1- f ref elf 75 ct., iedere reg el n eei 15 ct
De abonné's in 't bezit eenei
Polis, zijn GRATIS verze
kerd legen ongelukken voor
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken.
gulden bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet ot oog.
gulden bij verlies
van
een duim
gulden bil verlies
van een
wijsvinger
gulden bij verlies
van eiken
anderen vinger
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIGING „DE NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS'
Bezoek van het eere-comité en van de pers aan het
historische raadhuis te VeereUitreiking van den
afslag in zilver van den houwpenning aan den Com-
missaris der KoninginToespraken van den Burge
meester van Veere en den Commissaris der Koningin.
Bezoek aan de Schotsche Huizen te Veere
Maandag had de restauratiecommissie voor
het in verval zijnde raadhuis te Veere de
leden van het eere-comité en de vertegen
woordigers van de pers uitgenoodigd zich per
soonlijk te komen overtuigen van den toe
stand van verval waarin dit historisch gebouw
verkeert.
Uitreiking van den eersten houw
penning.
Op verzoek kwamen de genoodigden bijeen
in een der zalen van de oude Abdijgebouwen
te Middelburg, waar de zetel van het provin
ciaal bestuur is gevestigd om' tegenwoordig te
ijn bij de uitreiking van den eersten bouw-
penning aan den Commissaris der Koningin
in Zeeland, jhr. mr. J. W. Quarles van
Qfford. Na een kort openingswoord van den
Commissaris der Koningin gaf deze het
woord aan den burgemeester van Veere, den
eer Henri Dronkers.
Rede burgemeester van Veere.
De heer Henri Dronkers, voorzitter van de
restauratie-commissie, richtte zich tot de
aanwezigen met een rede, waarin spr. na een
welkomstwoord, ervan gewaagde, hoe dringend
noodzakelijk de restauratie van Veere's raad
huis is.
Het is mij dezer dagen gebleken, aldus
dat er zijn, die de meening zijn toege
daan, dat het als minder gepast kan worden
beschouwd, of ook wel dat er moed toe be
hoort, in deze benarde tijden een beroep te
op de offervaardigheid van het Neder-
landsche volk.
Ik moge hiertegen aanvoeren, dat Veere in
aar glorietijdperk, er ontegenzeggelijk toe
((gedragen heeft den Zeeuwschen naam te
verbreiden en dat het destijds een éérste
heeft bekleed onder de steden, waar
aan ons tegenwoordig Nederland zijn eerste
aanzien heeft te danken. Binnen enkele dagen
e spr. voor den microfoon meer van
te vertellen.
gemeente Veere nu heeft in de raads
vergadering vAn 19 Juni 1931 met algemeene
stemmen besloten voor de restauratie 10.000
beschikbaar te stellen. Spr. bracht hulde aan
de vroedschap van Veere, die ondanks de
moeilijke tijdsomstandigheden en andere
izakelijke uitgaven van den laatsten tijd,
zamen tot een bedrag van plus minus
45.COO dit besluit dorst te nemen.
Veere telt slechts pl.m. 930 zielen, zoodat
'mar spr.'s meening onmogelijk zwaarder las
ten konden worden opgelegd.
Nu heeft tot onze groote vreugde ook de
provincie Zeeland 10.000 voor de restauratie
uitgetrokken en ook de regeering verstrekt
belangrijke som daarvoor, maar de zede-
en geldelijke steun van het Nederland
se volk is der regeering daarbij onont-
beeriyk.
vertrouwen en geloof In dén
van tallooze Nederlanders is te
foot, dat hij het niet zou wagen een „offer"
te vragen, ten einde Veeres aloude raadhuis
T°or verder verval, ja voor vernietiging te be
daren.
Ült monument van bouwkunst uit vroeger
•uwen zal dan, in zijn eenvoudige en liefe-
schoonheid in volle glorie herbouwd, niet
alleen als herinnering aan hetgeen
Jfeere eertijds was blijven bestaan, maar
zal het dan een nationaal monument
van wat ons goede vaderland ook in zeer
Seilijke tijden, ja tijdens een wereldcrisis
heeft vermocht.
Vervolgens zich tot den eere-voorzitter van
comité richtende, zeide burgemeester
kers, hoe het ons allen bekend was, met
Jeike groote belangstelling de Commissaris
j* Koningin voortdurend volgt al hetgeen in
^and op velerlei gebied geschiedt en onder
den wordt.
J*et is de restauratie-commissie dan ook
JLbelloefte' uiting te geven aan hare
3 erkentelijkheid en waardeering voor
steun en medewerking, die zij ook nu
echt ontvangen en zij biedt deswegen haren
^'Voorzitter aan den eersten afslag in zil
ver van den Bouwpenning, geslagen ter ver
krijging van den gswenschten steun van het
Nederlandsche volk.
Be penning draagt o.m. als opschrift
„Huis en goed is eene erve van de vaderen"
Moge het U gegeven worden, aldus besloot
spr., met ons den dag te beleven, dat het
Raadhuis te Veere, dit erfstuk der vaderen,
wederom geheel zal zijn hersteld en de pen
ning U, tot in lengte van dagen, een aange
name herinnering zijn, aan hetgeen de res
tauratie-commissie ondei} uw eer e-voorzitter
schap heeft verricht.
Nadat de heer Dronkers jhr. Quarles van
üfford den in een eenvoudig étui vervatten
zilveren penning had overgereikt, richtte de
Commissaris der Koningin zich met een toe
spraak tot commissie, eere-comité en pers,
waaraan het volgende is ontleend
Rede Commissaris der Koningin.
Reeds korten tijd na de ambtsaanvaarding,
in 1929, van den burgemeester van Veere
heeft deze zijn volle aandacht geschonken
aan de dringend noodzakelijke restauratie van
het stadhuis zijner gemeente en met groote
toewijding is hij sindsdien aan de voorberei
ding werkzaam geweest. Nu met de uitvoering
der werkzaamheden een aanvang is gemaakt,
aldus spr. tot den burgemeester, moge
ik allereerst U hulde brengen voor de door U
betoonde activiteit en de hoop uitspreken, dat
het gegeven moge zijn binnen afzienbaren
tijd in een, overeenkomstig de ontworpen
plannen, grondig hersteld raadhuis de op U
als hoofd der gemeente rustende taak te ver
vullen.
Veere, het oude Markiezaat der Oranjes,
bezit een stadhuis, dat een der schoonste en
meest waardevolle monumenten in onze pro
vincie vormt. Wellicht, is het belangwekkend
omtrent dit prachtige Gothische bouwwerk
eenige bijzonderheden te vernemen.
Omtrent het jaartal, waarin met den bouw
een aanvang is gemaakt, bestaat verschil van
meening. Johan Reigersbergen zegt in zijn
Cronycke van Zeelandt over het jaar 1470
„Terselver tijt begannen 't Stadhuijs binnen
der Stadt van der Veere te timmeren ende te
maken."
Daarentegen stelt J. Ermerins in zijn werk
„Eenige Zeeuwsche Oudheden I" de stichting
van het stadhuis in het jaar 1475, op grond
van den post in de stadsrekeningen, volgens
welke in dat jaar Jonkheer Louis, het vier
jarig zoontje van Wolfert van Börssele, den
eersten steen legde.
Wijlen de heer J. W. Perrels publiceerde in
de „Middelburgsche Courant" van Maart 1925
een aantal gegevens betreffende den bouw,
waaruit blijkt, dat deze wel degelijk reeds in
1470 zou zijn begonnen.
In 1477 was het stadhuis vrijwel voltooid.
Een bouwmeester wordt in de stadsreke
ningen niet genoemd. Een zekere meester
Evert is misschien de voornaamste architect
geweest. In 1473 komt hij in Veere „om 't
stedehuijs te helpen ordenen". Vanwaar hij
kwam, is onbekend.
De bekende Andries Kelderman, afkomstig
uit Mechelen, leverde de zeven tabernakels,
waaronder de beelden in den gevel werden
geplaatst. De laatste afrekening met hem
dateert van 1483, maar later is er weer sprake
van andere beelden.
De heer Perrels haalt de volgende post aan
uit de rekening 1517 „betaalt Michiel Ysse-
wijn tot Mechelen ter causen van der boot-
scap ende heer Hendrick, die hij gemaekt
heeft, die geset sullen worden voer het
stedehuijs alhier, de somma van 8 L. groo-
ten VHs."
Hieruit zou men kunnen afleiden, dat
Yssewijn, die ook de beelden voor het stad
huis te Middelbifrg heeft gemaakt, behalve
het beeld van Hendrik van Borssele
(t 1474), mede eene Maria Boodschap heeft
geleverd voor het Veersche stadhuis.
Hendrik's beeld staat nog altijd in de zui
delijkste nis. De overige beelden, waarvan
eenige uit lateren tijd moeten stammen, stel
len voor; Johanna van Halewijn (t 1467)
gemalin van Hendrik van BorsseleWolfert
van Borssele vt i486) Charlotte van Bour
bon, gemalin in tweede huwelijk van Wol
fert Philips van Bourgondië (t 1498), Anna
van Borssele (t 1518), gemalin van Philips;
Adolf van Bourgondië (t 1540).
In een te Veere bewaard handschrift van
den bouwmeester Bommenee (1750) zegt de
schrijver „Ik heb ontdeckt, dat de beelden
voor 't stadhuijs te Veere verguld zijn ge
weest." Van dit verguldsel schijnen evenwel
;n sporen meer over fce zijn.
toren schijnt gebouwd te zijn tusschen
1591 en 1599. Boxhorn zegt in zijne chro-
nyeke van Zeeland (1644) I omtrent dezen
toren„alsser wel in Zeelandt geen te sien
is, na de mate -an zijne proportie, op welke
(lees welks) spitse gestelt is, ende staet noch
alsnoeh een verguldt schip, tot tijchen van
haer ouden ende geduerigen handel ter zee."
De pui met de vier leeuwen, zooals die o.a
voorkomt op de afbeelding in d: Kroniek van
Smallegange, dateerde van 1588.
Met het oog op de inhuldiging van Prins
Willem IV in 1751 is de opgang met het
ijzeren hek gemaakt. Ook werd toen de groote
deur modern •ernieuwd, terwijl er een in
schrift werd ingebeiteld, hetwelk aldus luidt
„Gehoorsaamheyt Godts en der Overheyt
weert der menschen ongeluck."
Toen Prins Willem V' te Veere zou komen
om ingehuldigd te worden (21 Mei 1766)
plaatste het stadsbestuur een schipper met
een verrekijker op den toren om op te letten
of de jachten door de Roompot of door het
Kalkgat kwamen aanvaren.
De steenen, die nog altijd aan den buiten
muur hangen, dienden oudtijds om als straf
te worden rondgedragen. De beugel rustte
dan op de schouders van de(n) veroordeelde,
meestal een vrouw.
Den 30sten Juni 1672 liet men de Oranje
vlag van het gebouw wapperen. Veere was
een van de eerste steden, die zich voor de uit
roeping van Prins Willem III tot stadhouder
verklaarde.
Na den kerkbrand van 1886 werd toege
staan door een venster van het stadhuis te
prediken.
In 1695 werden de politiekamer en de vier
schaar vergroot en met goudleer behangen.
De antieke vierschaar is later met veel zorg
ingericht tot oudheidskamer, alwaar, onder
meer historische zeldzaamheden, de fraaie
verguld zilveren, met kundig drijfwerk voor
ziene beker bewaard wordt, welke door Maxi-
miliaan van Bourgondië in 1551 aan Veere is
geschonken.
Sedert verscheidene jaren bevindt dit al
oude historische bouwwerk zich wegens ge
brek aan de noodige middelen tot onderhoud
in een toestand van ernstig verval, zoodat het
dringend noodzakelijk moest worden geacht
om krachtige maatregelen tot herstel te tref
fen.
Met voldoening mag nu worden geconsta
teerd, dat Rijk, provincie en gemeente heb
ben ingezien, dat hier voor de openbare kas
sen dier overheden een taaje was weggelegd
en zooals bekend, zijn aanzienlijke bedragen
door die lichamen beschikbaar gesteld.
De Minister van Onderwijs heeft echter de
zeer toe te juichen voorwaarde gesteld, dat
ook van particuliere zijde een offer zou wor
den gebracht. Als gevolg daarvan is door den
burgemeester een restauratie-commissie op
gericht en, zooals vanzelf spreekt, mocht een
eere-comité daarbij niet ontbreken.
Als eere-voorzitter van dit comité is het mij
een voorrecht 1 allen thans alhier te mogen
begroeten en mijn vreugde er over uit te
spreken, dat gij door uwe tegenwoordigheid
blijk geeft van uwe belangstelling voor de
restauratie van een bouwwerk, waarvan het
ehoud voor Veere, voor deze provincie en
voor heel ons vaderland van zoo groot belang
is te achten.
Ik twijfel er niet aan of het bezoek, dat gij
straks aan Veere zult brengen, zal U over
tuigen, niet alleen van de pracht en van de
historische en bouwkundige waarde van het
huis der gemeente, maar ook van de dringen
de noodzakelijkheid van een spoedige, volle
dige en grondige restauratie.
Hoe waardevoller het monument is, dat ons
door onze voorvaderen is overgeleverd, hoe
zwaarder ook op ons de plicht rust om zorg
te dragen voor het behoud daarvan. Moge
dan ook door ieder uwer een krachtige pro-
pagand abij vrienden en kennissen worden
gemaakt, opdat het zal blijken, dat, hoe
moeilijk de oecon'omische tijdsomstandigheden
ook zijn, ons Nederlandsche Volk uit piëteit
voor het werk onzer voorvaderen, weet te
helpen, waar hulp noodig is.
Tenslotte moge ik aan de restauratie
commissie mijne groote erkentelijkheid be
tuigen voor de aanbieding van den eersten
afslag in zilver van de zoo prachtvol ge
slaagde Bouwpenning, waarvoor aan den ent
werper, den heer H. J. Etienne, alle eer toe»
komt. Weest er van overtuigd, dat ik de aan
bieding dezer penning ten zeerste op prijs
stel, evenals ook de vele goede zorgen, welke
Winkeliers of Winkelieren
Wil uw handel volop tieren,
Adverteert dan maar eens hier
En je zaak loopt als een lier!
Weldra kraait U van plezier
Bent* U ras-echt rentenier 1
uwe commissie zich bereids heeft willen ge
troosten ten aanzien van het doel, waarvoor
zij is ingesteld.
Laat ook ik mogen eindigen met de aan
haling van de woordQn, voorkomende op de
voorzijde van den bouwpenning „Huis en goed
is een erve van de naderen". Die spreuk wijze
een ieder onzer op zijn plicht. Aan die spreuk
indachtig, zal ons Nederlandsche Volk niet
talmen om mede te werken tot het behoud
van Veere's grootsche bouwwerk.
Na deze ook met applaus bezegelde toe
spraak, noodigde de Commissaris allen uit
met de in de Abdij wachtende auto's n
autobussen naar Veere te vertrekken.
Te Veere aangekomen gold het eerste be
zoek het „raadhuis in de steigers'want zeer
soliede steigers staan rond het geheele ge
bouw, waarvan de volledige restauratie zeker
wel twee jaar zal duren. Op de steigers had
den de aanwezigen gelegenheid zich er van
te overtuigen, dat van het verval geen woord
te veel is gezegd. Ernstige scheuren, afbrok
kelingen en andere bewijzen van het ver
nielende werk van den tand des tijds waren
er evenveel bewijzen van. Ook inwendig werd
een kijkje genomen en daarna nog een kort
bezoek gebracht aan de interessante Schot
sche huizen „Het Lammetje" en „De Struys*'
en de in die gebouwen tentoongestelde oud
heden bewonderd.
Op den Campveerschen toren werd de thee
aangeboden en vond de heer dr. Sibold S.
Smeding als „publicity-manager" gelegenheid
dank te brengen voor de" steun tot nu van
de pers ontvangen en op te wekken het giro
nummer van den penningmeester der com
missie, den heer Th. Chr. D. Coops te Veere
te vermelden. Dit nummer is 182289.
VLISSINGEN.
BinnenvaartschooL
Gisterenavond had in de „de Ruijter-
school" een -envoudige plechtigheid plaats,
die, gezien de eerste successen in deze rich
ting, wel eens het begin kon zijn van een
nieuwe inrichting van onderwijs. Geopend
werd nl. een cursus voor het binnenvaart-
onderwijs, waarbij het openingswoord werd
gesproken door den heer G. J. de Jonge, di
recteur van den provincialen stoomboot-
dienst alhier. Na een woord van welkom aan
de aanwezigen en een woord van dank aan
Burg. en Weth. van Vlisslngen voor de volle
medewerking in dezen, ook reeds ondervon
den bij een voorloopigen cursus het vorige
jaar gehouden, wees spr. er op, dat deze
cursus, gehouden voor kapiteins en stuurlie
den van den provincialen stoombootdienst,
dank zij het harde werken van den heer
Dekker, een groot succes is geweest, daar
alle deelnemers het diploma verwierven en
de examencommissie zeer tevreden was, ter
wijl de deelnemers aan hun practijk een
grooten steun hadden voor het theoretische
gedeelte. Toch bleek verscheidene malen,
dat aan bekendheid met de wettelijke bepa
lingen nog wel iets ontbrak. Na het beëindi
gen van den cursus werd besloten een oproep
in de courant te plaatsen, die tot gevolg had,
dat zich 47 personen aanmeldden ook voor
machinist en motordrijver zoodat de com
missie zich genoodzaakt zag den cursus uit te
breiden. Het bestuur der Zeevaartschool stel
de eenige lokalen beschikbaar, waarvoor een
woord van dank. Nu is het voor spr. nog
maar een kwestie van tijd om hier, evenals te
Rotterdam, een internaat te krijgen voor de
opleiding van mindere schepelingen. Wijzen
de op het hooge peil, waarop momenteel de
Nederl. binnenscheepvaart staat, die alle
binnenwateren in West-Europa bevaart, ter
wijl al plannen bestaan om zelfs het graan
uit de Zwarte Zee naar Nederland te bren
gen, zegt spr :1b.t deze menschen een goeden
De volgende giften werden
door ons ontvangen
Vorige opgave 420.50
J. V- 5.—
J. H. V- 5.—
K- 2.50
Totaal ƒ433.
De firma Au Bon Marché en
personeel alhier zullen voorloopig
voor den tijd van 1 jaar wekelijks
ƒ0.60 afdragen voor het Natio
naal Crisis-Comité.
uit de winkels van
TELEFOON 104
zijn altijd een succes
Zie Etalages I Zie Etalages
TlieuutsÊe Heeren
en Dames 9ullooers
zoo juist ontvangen
ondergrond moeten hebben, om niet door do
buitenlanders verdrongen te worden, spreekt
hij de hoop uit nog eens een internaat of
opleidingsschip voor de binnenvaart te mo
gen openen. Met een woord van warme huldo
aan den heer De Jong, directeur van het
onderwijsfonds voor de binnenvaart, eindigt
de voorzitter zijn openingsrede.
De heer W. P. Edelman sprak namens
Burg. en Weth. de hartelijke gelukwënschen
uit bij de opening der school, die, blijkens
het aantal deelnemers in een behoefte voor
ziet. Hy vindt het een gelukkig teeken, dat
ze geopend wordt in de De Ruyterschool, die,
ook eerst klein begonnen is en nu een groote
uitbreiding heeft gekregen en een goeden
naam bezit op onderwijsgebied. Hij hoopt, dat
onder deze auspiciën ook de Binnenvaart-
school moge groeien en bloeien. Tot de leer
lingen richt spr. nog enkele woorden om den
nadruk te leggen op deze gelegenheid, waar
van ze gebruik kunnen maken om wat hier
geleerd wordt, toe te passen in hun vak.
Na deze toespraken begaven de leerlingen
zich naar de beide leslokalen.
Winkeliersvereeniging 1
„Gemeenschappelijk Belang".
Voor de winkeliersvereeniging „Gemeen
schappelijk Belang" zal Maandag a.s. des
avond 8.15 uur, op de bovenzaal van den heer
Moeliker (voorheen Oh. Vermeesch) een le
zing worden gehouden door den heer N.
Godfried te Rotterdam.
Tot onderwerp voor zijn lezing heeft hij
gekozen „de middenstand ten strijde
Een filmavond.
De filmavond, uitgaande van de firma C. J.
van Houten Zoon, welke hedenavond Ju
„de Oude Vriendschap'' plaats heeft is alleen
toegankelijk op vertoon van de gratis ver
krijgbaar gestelde toegangskaarten.
r Nntsspaarbank.
In de Nuts-spaarbank aan de Coosje Bus-
kenstraat alhier werden in demaand No
vember 779 inlagen gedaan tot een bedrag
van 148.034.55 en 435 terugbetalingen tot
een bedrag van 130.116.47.
Er werden in die maand 48 nieuwe boekjeS
uitgegeven, waardoor het aantal spaarders
steeg tot 6914 en hun tegoed tot f 1.979.869.32.
Ter lediging werden aangeboden 55 spaar-
'btisjes, inhoudende 699.34 en met 4004